Dereń właściwy, dereń jadalny (Cornus mas)
Występuje dziko w zaroślach Kaukazu, Krymu i Azji Mniejszej. W Polsce rośnie tylko jako drzewo uprawne do celów ozdobnych (żółte kwiaty na wiosnę) oraz jadalnych owoców. Dziko występuje już jednak w suchych zaroślach na podłożu wapiennym na Słowacji i Ukrainie. Należy do rodziny rodzina dereniowatych (Cornaceae).
Owoce zawierają duże ilości wit C i P oraz żelazo, pektyny oraz garbniki. Nasiona zawierają znaczne ilości tłuszczu.
zastosowanie:
- anemia
- środek witaminizujący, przeciwszkorbutowy
- zaburzenia metabolizmu
- w chorobach nerek
- stosowany w przeziębieniach, dzialanie przeciwgorączkowe
- biegunki
- podagra
- napary z liści stosowane są jako środek moczo – i żółciopędny
- napary z kory zaleca się jako środek wzmacniający i pobudzający
zastosowanie kulinarne:
- nasiona derenia są bogate w tłuszcz – kiedyś były wytłaczane na olej
- dawniej nasiona derenia pieczono i mielono jako zamiennik kawy
- owoce są dobre do wyrobu przetworów, win oraz nalewek
- młode liscie jako herbata
- “oliwki z owoców derenia” – przewiędnięte owoce wkłądamy do naczynia kamiennego, dodajemy liść laurowy i koper, zalewamy wodą z solą, zamykamy naczynie ąż owoce skisną (10 tygodni)
- sok, kompot, marmolada, dżem, konfutura, galaretka
- wino
- dereniówka (skuteczna w zaburzeniach żólądkowo-jelitowych, niestrawności i przeziębieniu)
- owoce kandyzowane, szuszone
- miód z owocami derenia
- na Zakaukaziu owoce suszy się i miele na proszek o kwaśnym smaku, stosowany do przyprawiania mięs i sosów.
zastosowanie kosmetyczne:
- ekstrakty z owoców oraz napary z liści i kwiatów stosowane są w kosmetyce do wyrobu kremów regulujących przemianę materii skóry
skład owoców:
- cukry
- kw organiczne 2-4%: jabłkowy i chinowy
- garbniki4 %
- flawonoidy
- wit C (200 mg/ 100 g)
- karoteny
- pektyny
- żelazo, wapń, magnez, sód, potas, cynk
- liście : garbniki, rutyna
W Polsce występuje także dereń świdwa (Cornus sanguinea) – pospolity krzew występujący w lasach i zaroślach, szczególnie nadrzecznych, całej Polski. Jego owoce są bardzo gorzkie i nieprzyjemne w smaku, mogące powodować nudności. Dawniej z nasion derenia świdwa wytłaczono jadalny olej.
źródła:
- Romuald Czerpak, Agata Jabłońska – Trypuć – Roślinne surowce kosmetyczne
- Antonina Rumińska, Aleksander Ożarowski – Leksykon Roślin Leczniczych
- Andrzej J.Sarwa – Lecznicze smakołyki
- Łukasz Łuczaj Dzikie rośliny jadalne Polski – przewodnik Survivalowy
