Golteria rozesłana (starzęśla) (Gaultheria procumbens) należy do rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Pochodzi z górzystych rejonów wschodnich stanów USA i Kanady. Występuje w zacienionych miejscach wchłodnych, wilgotnych rejonach.
Jest to zimozielona krzewinka o błyszczących, skórzastych, ciemnozielonych, eliptycznych liściach. Posiada dzwoneczkowate białe lub różowe kwiaty. W Polsce jest uprawiana jako roślina ozdobna. Jej ozdobą od jesieni do wiosny są błyszczące owoce podobne do jagód. Są to torebki otoczone mięsistym kielichem o barwie czerwonej. Owoce są silnie aromatyczne, pachnące kamforą oraz salicylanem metylu, jadalne, jednak niezbyt smaczne. Są pokarmem dla ptaków i innych dzikich zwierząt.
Z liści otrzymuje się olejek o przyjemnym zapachu o nazwie wintergreen. Roślina zawiera glikozyd salicylan metylu z dwucukrem prymwerozą. Zapach jest odświeżający, bardzo ostry, lecz nie nieprzyjemny.
Jego działanie jest podobne do aspiryny, lecz tutaj mamy do czynienia z naturalnymi salicylanami, podobnie jak w przypadku wierzby czy wiązówki błotnej.
Olej wintergrinowy, pochodzący z liści , jest stosowanym w przemyśle spożywczym jako środek do aromatyzowania cukierków, past do zębów oraz preparatów do leczenia dolegliwości bólowych, mięśniowych i przeziębieniu. Olejek na skórę stosujemy po rozieńczeniu w oleju bazowym np kokosowym lub oliwie z oliwek.
Aktywnym składnikiem jest ester salicylan metylu (96% zawartości) o specyficznym zapachu.Obecnie olejek został wyparty przez sztuczny salicylan metylu syntezowany w laboratoriach. Związek ten charakteryzuje się dużą przenikliwością do tkanek organizmu. Wcierany w skórę początkowo daje uczucie pieczenia, następnie działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Salicylan metylu ponadto posiada włąściwości przeciwgorączkowe. Jest on np. składnikiem rozgrzewającej maści Bengay oraz preparatów odstraszających kleszcze.
Doustnie olejek można podawać w kapsułkach, z modem lub syropem w przypadku kaszlu, grypy i reumatyzmu. Tak podany posiada działanie napotne, przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwreumatyczne, wykrztuśne, żółciopędne i rozkurczowe. Pobudza krążenie krwi i zwiększa wydalanie kwasu moczowego.
Olejek działa ponadto moczopędnie i odkażająco na drogi moczowe. Można również stosować napary z liści.
Rdzenni Amerykanie używali liści do leczenia zakażeń układu oddechowego i żuli je, aby zwiększyć wytrzymałość i wydolność oddechową, co pomagało im w pokonywaniu długich dystansów. Plemiona takie jak Ojibwes i Mohawks również pili herbatę wintergreen jako zdrowe, lecznicze napoje. W niektórych częściach Ameryki Północnej napar z zimozielonych liści był stosowany jako “herbata górska”.
Liście, oprócz olejku eterycznego zawierają arbutynę odkażającą drogi moczowe oraz garbniki.
Olejek wintergreen stosowany aromaterapeutycznie pomaga zrelaksować się i poprawia nastrój. Ma działanie pobudzające umysł i zwiększające uwagę.
Olejek, oprócz salicylanu metylu zawiera również: 3,7 guajadien, a-pinen, mircen, delta 3-karen, limonen i delta-kadinen.
Bardzo podobnym do olejku golteriowego w składzie i działaniu jest olejek z brzozy żóltej, zwanej brzozą cukrową (Betula lenta), kóra występuje we wschodniej i środkowej części Ameryki Północnej. Olejek otrzymywany jest przez destylację kory brzozy, namoczonej w gorącej wodzie. W wyniku rozkłądu glikozydu gaulteryny powstają lotne estry salicylowe, głownie salicylan metylu.
Może Cię również zainteresować:
- Spicebush (Lindera beznzoin) – indiańska przyprawa i lek
- Borówka brusznica – wiecznie zielona krzewinka o wielu zastosowaniach
- Piwonia – historia i zastosowanie
źródła:
Na cieśń nadgarstka pomaga olejek.