Kozłek lekarski i kozłek bzowy

W Polsce występuje kozłek lekarski (Valeriana officinalis) oraz kozłek bzowy (Valeriana sambucifolia) oraz liczne, trudne do odróżnienia mieszańce. Oba gatunki rosną na ziołoroślach i torfowiskach niskich. Kozłek bzowy można rozpoznać po zapachu kwiatów, który przypomina zapach obory.

Kozłek lekarski (Valeriana officinalis)

  • występuje w Europie, Ameryce Północnej, Azji
  • należy do rodziny kozłkowatych (Valerianaceae)

surowiec:

  • oficjalnym surowcem jest korzeń kozłka
  • w medycynie ludowej stosuje się także kwiaty, np nalewkę z kwiatów, która działa słabiej uzależniająco niż korzeń (nalewka z kwiatów jest przyjemna w smaku)

działanie korzenia kozłka lekarskiego:

  • działanie uspokajające, sedatywne, ułatwiające zasypianie, przeciwlękowe (linaryna, kwas walerenowy, 2S-(–)-hesperydyna, 6-metyloapigenina)

inne właściwości kozłka lekarskiego:

  • korzystne na układ pokarmowy- działanie rozkurczowe w stanach skurczowych żołądka i jelit)
  • rozkurczowe na drogi moczowe, żółciowe i obwodowe naczynia krwionośne
  • w fitoterapii cała roślina jest stosowana jako źródło minerałów

skład kozłka lekarskiego:

  • walepotriaty (1-2%) – irydoidy estrowe – waltrat, izowaltrat, acetylowaltrat, dihydrowaltrat i ester kwasu monowalerianowego (walepotriaty są związkami nietrwałymi, które rozkładają się w trakcie suszenia w temperaturze wyższej niż 35°C). Za charakterystyczny zapach wysuszonego surowca odpowiadają estry kwasu walerianowego i izowalerianowego z eugenolem, izoeugenolem i borneolem)
  • olejek eteryczny (0,5-2%)
    • monoterpeny: α-pinen, β-pinen, β-felandren, borneol, eugenol, kamfen, limonen, p-cymen, octan bornylu
    • seskwiterpeny:  waleranon, wolwalerenon A, β-bisabolen, kwas walerenowy
  • flawonoidy 6-metyloapigeninę, 2S-(–)-hesperydynę, linarynę
  • kwasy fenolowe: kwas chlorogenowy, kawowy, izoferulowy;
  • aminokwasy: kwas γ-aminomasłowy (GABA), glutaminę,argininę;
  • lignany: hydroksypinorezinol
Kozłek bzowy (Valeriana sambucifolia)
Kozłek bzowy (Valeriana sambucifolia)
Kozłek trójlistkowy (Valeriana tripteris) w Górach Fogaraskich w Rumunii

Wpis ma charakter wyłącznie informacyjny i nie biorę odpowiedzialności za zastosowanie opisanych tu terapii.

źródła:

  • Natalia Dobros, Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym, Postępy Fitoterapii 2017; 18(3): 215-222
  • Materiały z IV Regionalnego Zlotu Zielarskiego– Sudety: Rudawy-Kaczawy
  • Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniewski, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie
  • Antonina Rumińska, Aleksander Ożarowski – Leksykon Roślin Leczniczych
Written By

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *