W klimacie umiarkowanym Półkuli Północnej występuje ok 30 gatunków. W prastarych lasach Polski rosły lipy.
Lipa drobnolistna (Tilia cordata)
- występuje na niżu i niższych rejonach górskich w Polsce
- liście zwykle mniejsze niż u większości lip
- liście z wierzchu ciemnozielone, od spodu szarozielone
- u spodu blaszki liściowej ma kępki rudych włosków w kątach nerwów
- kwitnie na początku lipca
- występuje w Europie i Azji Zachodniej, w całej Polsce rośnie dziko
Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos)
- występuje na Podhalu, Małopolsce i Górach Świętokrzyskich
- u spodu blaszki liściowej wzdłuż nerwów występują kępki białych włosków
- liście obustronnie zielone
- większa
- grubszy pień
- liście większe 2,5 razy
- kwitnie najwcześniej z lip – w czerwcu
- występuje w Europie Środkowej i Południowej
Lipa srebrzysta (Tilia tomentosa)
- w Polsce nie występuje naturalnie, lecz jest sadzona
Lipa
- roślina miododajna (miód koloru jano-żóltego stosowany na przeziębienia)
Zastosowanie tradycyjne:
- gorączka
- okłady na zmiany skórne
- z kory dawniej robiono kapcie.
Zastosowanie lecznicze:
- przeziębienia i gorączki – działanie napotne – działanie przeciwgorączkowe (tu działają flawonoidy, szczególnie tylirozyd)
- działanie przeciwzapalne (tylirozyd, rutozyd, garbniki, proantocyjanidyny)
- olejek – powoduje zwiększenie płynności wydzieliny w oskrzelach
- działanie ochronne i przeciwkaszlowe (śluz lipy) – powlekające nabłonek górnych dróg oddechowych
- zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, przepływ żółci
- moczopędnie
- lekko uspokajająco
- zewnętrznie do okładów, kąpieli , płukanek irygacji, pielęgnacji cery
- potwierdzone (na myszach) działanie: przeciwzapalne, przeciwbólowe, nefroprotekcyjne)
- potwierdzone (na myszach) działanie przeciwlękowe – flawonoidy np tylirozyd (mechanizm jest podobny jak benzodiazepin
Surowiec:
- rozkwitające kwiatostany z podsadkami – czas kwitnienia to czerwiec i lipiec
- z drewna lipy wytwarza się w procesie wypalania węgiel leczniczy Carbo medicinalis
Skład:
- 20 różnych flawonoidów: glikozydy kwercetyny (rutozyd, hyperozyd, glikozydy kemferolu (astragalina i tylirozyd)
- śluzy
- garbniki katechinowe
- olejek eteryczny (geraniol, eugenol, linalol, limonen, farnezol)
źródła:
- J. Krzemińska- Freda, K. Kazimierska, T Kurzac, E Filipiak, J. Staniszewska, A. Abraszewska-Kowalczyk, J. Kowalczyk, J.Hejsuk, C. Kozubek-Euejda – Przyroda Ogrodu Botanicznego w Łodzi
- prof. Kazimierz Głowniak, mgr Jarosław Widelski – Panacea – Lipa – znana i doceniana
