Zimowit jesienny

Zimowit jesienny (Colchicum autumnale, ang meadow saffron) z rodziny zimowitowatych (Colchicaceae) – kiedyś zaliczany do liliowatych (Liliaceae).

– te cudne, fioletowe kwiaty pamiętam z dzieciństwa z ogródka Babci. Już wtedy mnie intrygowały – jak to? Kwitną teraz , jesienią? Kwitnie pod koniec lata, z wyglądu przypomina krokusy.

Ich łacińska nazwa (Colchicum) pochodzi od Niziny Kolchidzkiej w Gruzji, gdzie roślina występuje na stanowiskach naturalnych. Rosną dziko także w Europie zachodniej, srodkowej i południowej. W Polsce można je spotkać na torfowiskach i wilgotnych łąkach na Podkarpaciu oraz w pasie nadmorskim.

Spotyka się je także w Polsce (głównie na Podkarpaciu oraz w pasie nadmorskim).

Jest to roślina trująca i lecznicza. Nie wolno stosować jej na własną rękę, ponieważ posiada silne właściwości toksyczne. W lecznictwie nie używa się zimowitu, tylko otrzymane z niego alkaloidy, które są stosowane pod kontrolą lekarza i maja ściśle określone dawkowanie.

Substancje zawarte w zimowitach jesiennych wykazują działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz przeciwmalaryczne.

Roślina zawiera alkaloidy:

kolchicynę (ok 0,5 % w nasionach, 0,2 % w bulwach)
kolchaminę (demekolcyna)

Oba te alkaloidy posiadają działanie:

przeciwbólowe i przeciwzapalnie w ostrym przebiegu dny moczanowej (stan zapalny stawu spowodowany wytrąceniem się nadmiaru kwasu moczowego, czyli podagra)
hamuje rozwój komórek nowotworowych (kolchminę stosowano wewnętrznie m.in.w raku przełyku i żołądka i zewnętrznie w postaci maści w przypadku raka skóry.)
w homeopatii zimowit stosowany jest w przypadku jadłowstrętu, w przewlekłych stanach zapalnych żołądka i jelit oraz w zapaleniu mieśnia sercowego.

Kolchicyna hamuje podziały komórkowe (mitozę) i powoduje powstawanie poliploidów (roślin o zwielokrotnionej liczbie chromosomów), co jest wykorzystywane w genetyce i hodowli roślin.

W dużych dawkach wywołać może aplazję szpiku, uszkodzenie wątroby, krwiomocz i oligurię.

Inną rośliną zawierającą kolchicynę jest gloriosa wspaniała (Gloriosa superba), także z rodziny zimowitowatych (Colchicaceae).