Łuskiewnik różowy – ciekawostki i zastosowanie w lecznictwie

Łuskiewnik różowy (Lathraea squamaria)

O dawna rośliny pasożytnicze wzbudzały moje zainteresowanie – są niestandardowe i kryją wiele tajemnic. Pośród nich łuskiewnik różowy jest nie tylko wybitnie ciekawą rośliną, ale także potężną leczniczą o szerokich zastosowaniach.

Ciekawostki z “życia” łuskiewnika:):

• zaliczana do rodziny trędownikowatych (Scrophulariaceae) lub zarazowatych (Orobnachacae) w zależności od systemu systematycznego
• roślina pasożytnicza  – nie jest w stanie sama funkcjonować – od żywiciela pobiera nie tylko substancje mineralne, ale i organiczne
• dla łuskiewnika lepiężnik może być żywicielem dodatkowym, ale przede wszystkim żywicielem jest krzew lub drzewo, które wtłoczy soki do potężnego ciała łuskiewnika
• łuskiewnik może żyć po 70-80 lat
• kilkanaście metrów kwadratowych może zajmować pod ziemią tak jak drzewo czy krzew
• 10-12 lat nie wychyla się na powierzchnię ziemi, dopiero po tym czasie wyrastająkwiaty
• wchodzi w symbiozę z grzybami i bakteriami,  jest mocno przerośnięty grzybnią, chroniony przed grzybami patogennymi i bakteriami, grzyb dostaje zmarnowane substancje organiczne przez łuskiewnika
• na powierzchni jest 1- tygodnie, potem zamiera,  grzyb który rośnie na jego kłączach to grzyb go demineralizuje i jego nasionka są rozniesione
• jest to pasożyt rozrzutny, nie oszczędny
• niektóre ssawki – wielkość dłoni człowieka
• haustorium – ssawka, najpierw wypuszcza enzymy trawiące np celulozę i ligniny i pektyny (pektynazy, suberazy i inne)
• naczynia łuskiewnika całkowicie się zrastają z wiązkami przewodzącymi drzewa lub krzewu i scalają się
• wtłaczana jest transpotem aktywnym woda przez parcie korzeniowe z drzewa, który wypchnie soki na  wysokość kilkudziesięciu  metrów, w łuskiewnika pod takim samym ciśnieniem też, ma mechanizmy zabepieczające przed rozerwaniem – wytworzył hydatody czyli wypotniki, w każdej łusce jest szczelina
• jeżeli powódź lub śnieg to kwiaty zamienia się  – pod ziemią zakwita, sam się zapładnia  i pod ziemią owocuje
• jeżeli chodzi o żywiciela to najbardziej lub nitrylozydy  – np dzikie czereśnie, jabłoń, grusze, bez czarny, czeremchy
• są też podgatunki które lubią jodły świerki, modrzewie, niektóre się specjalizują w kierunku buku, klonów, wiązu,
• po wyglądzie łuskiewnika specjalista rozpozna na czym pasożytuje
• może być żółty biały fioletowy
•  często mu towarzyszą: ziarnopłon, zawilce, kuklik, konwalijka dwulistna, piżmaczek wiosenny, kokorycz, cebulica syberyjska, gwiazdnice, kościenica
• wychodzi na powierzchnię – od marca, a najczęściej od drugiej połowy kwietnia, po srogich zimach w maju

zastosowanie lecznicze łuskiewnika:

• surowcem są pędy kwiatonośne lub kłącza
• dawniej ludność zbierała nasiona i spożywała – w Bułgarii z tego robiono namiastkę maku do słodyczy z miodem i karmelem, syropem buraczanym
• irydoid w większych ilościach halucynogenne
• glikozydy irydoidowe – często sprzężone z depsydami (kwasem kawowym, chinowym)
• jego życie zależy od tego czy jest w stanie przerzucić się na nowego żywiciela, jeżeli jego drzewo żywicielskie umrze
• ma nieograniczony wzrost, części obumarłe w sposób naturalny – one nie gniją – mumifikuj się – zachowują kształt przez wiele lat, jest przesycony licznymi fitoncydami
• w XVIII- XIX wieku większość famakopei niemieckich zawierała opisy łuskiewnika, w  XV i XVI w  odwar z łuskiewnika był stosowany też w oficjalnym leczeniu padaczki
• ma duże ziarna skrobi 200-250 mikrometrów, widoczne gołym okiem
• mógł stanowić źródło mąki i kleików skrobiowych
•  w łuskiewniku może być 50% skrobi – więcej niż w ziemniakach, można upiec placki, pożywne (w topinamburze inulina wejdzie i wyjdzie, nie ma substancji, które podtrzymają życie)
• łuskiewnik działa uspokajająco i przeciwpadaczkowo – prawdopodobnie dzięki glikozydom irydoidowym, z kwasem kawowym tworzące niestandardowe połączenia (prawdopodobnie wpływ na GABA jak kwas walproinowy)
• pobudzający wpływ wodnej fazy z na narządy płciowe kobiet – na klimakterium i przy bolesnym miesiączkowaniu
• byłstosowany w leczeniu astenii i blednicy u dziewcząt bladości, wiotkości – prawdopodobnie dzięki temu, że zawiera 0,6% żelaza (dużo) oraz fosforu i potasu
• w leczeniu kolek jako spasmolityczny
• nowe badania – rozkurczowo i przeciwskurczowo, na nerwice wszelkiego rodzaju, wpływ hipotensyjny i rozluźniający, działanie miorelaksujące
• przerywa kolki żółciowe
• inhibitor COX 1 i 2, działanie przeciwbólowe (bóle stawów, nerwobóle, bóle mięśni)
• zmniejsza wybudzanie nocne
• wykazuje bardzo silnie działanie z wodzianem chloralu, bromem, litem, lupuliną
• z magnezem i litem – odstresowani całkowicie
• przeciwmigrenowy – do nosa jak i doustnie (na białym winie)
• wpływ przeciwnowotworowy – 24-27 miktrogramów na mililitr  wyciągu 1/1 wystarczał aby zahamować proliferacje gruczolakoraka
• przeciwwstrząsowy, na pokrzywki, zewnętrznie i wewnętrznie – wyciągi wodne na zimno lub sok z łuskiewnika
• przeciwzapalnie na skórę, spojówki, naczyniówkę przy uszkodzeniu oka, podrażnieniu, zakażeniu,  przy alergii infekcji
• zmniejsza obrzęk gruczołu krokowego już po 1 dawce
• likwiduje stany zapalne macicy, jajników – doustnie i globulki,
• hamuje reakcje autoimmunologiczne
• przerywa dusznicę bolesną tak szybko jak nigrogliceryna
• przedawkowanie – senność, rozleniwienie, nic nie nie martwi, półsen,
• w przyszłości jako środek przeciwparkinsonowy być może być wykorzystany
• na rzs
• można brać latami w padaczkach
• chorzy na raka wracają do tego surowca, zarówno maceraty jak i na winie i alkoholu
• można  stosować razem z lekami przeciwpadaczkowymi
• różeniec i cytryniec chiński z łuskiewnikiem i małe dawki litu plus magnez łączyć
• można łączyć z antydepresantami
• łuskiewnik tępi zmysły na czynniki stresowe
• stosowany w medycynie ludowej Bułgarii, na Węgrzech  i w Hiszpanii

skład:

• glikozydy irydoidowe
• kwas ferulowy
• kwas kawowy, galusowy, elagowy
• flawonoidy
• jeżeli pasożytuje ma na iglastych to dodatkowo zawiera ich metabolity
• jeżeli na klonie – posiada kwas acerogenowy
• związki salicylowe – jak pasożytuje na wierzbach czy topolach
• pochodne kwasu cynamonowego i hydroksycynamonowego
• triterpeny, irydoidy – hamowanie stanów zapalnych, w tym autoimmunologicznych
• łuskiewnik zawiera dulcitol i mannitol – przeczyszczają działanie, jeżeli duża ilość – dzięki tym alkoholom łuskiewnik nie zamarza – jest mięsisty elastyczny, nie pęka mimo dużej ilość i wody, okoliczna ziemia przy nim nie zamarza, tak jakby glikol wlać do gleby
• wiele potencjalnych pasożytów glebowych nie wytrzymuje takiego stężenia – np przechowalnia dla dżdżownic, nicieni, nie zamaraza i jest słodkie

przetwory z łuskiewnika:

• wyciągi lekko zakwasić żeby nie ciemniały – żeby zatrzymać oksydazy (kwas galusowy plus askorbinowy) – daje się do ziół irydoidowych
• na winie – wino ładnie wyciąga
• na alko 50- 60 % lub Ringerem lub zamrozić od razu)
• w wodnych może się rozkładać irydoidy
• łuskiewnik lubi wodę
• nie ma sensu go suszyć (niewiele warty)

Wpis ma charakter wyłącznie informacyjny i nie biorę odpowiedzialności za zastosowanie opisanych tu terapii. Nie udzielam porad zdrowotnych.

źródła:

• materiały szkoleniowe dr Henryka Różańskiego