DYSBIOZA – zmniejszenie różnorodności mikrobioty i spadek ilości bakterii z rodziny Lactobacillus i Bifidobacterium oraz przerost patologicznej flory np bakterii gnilnych lub Candidy. Pojawia się wtedy stan zapalny błony śluzowej jelita i zmniejszenie jej szczelności.
Przyczyny dysbiozy:
- narodziny przez cięcie cesarskie
- brak karmienia piersią
- dysbioza u matki przekazana dziecku
- obniżona kwasowość soku żołądkowego
- niskobłonnikowa dieta, co powoduje zagłodzenie bakterii probiotycznych
- wysokoprzetworzona dieta, szczególnie konserwanty są zabójcze dla flory
- wysokowęglowodanowa dieta
- antybiotyki, szczególnie przyjmowane przed 1 rokiem życia
- NLPZ, sterydy, chemioterapia i radioterapia, leki antyhistaminowe, leki obniżające kwasowość soku żołądkowego
- stres – noradreanalina powoduje, że patobionty bardzo intensywnie się namnażają i ich wychwyt do blaszki rośnie 30 razy
- stres – kortyzol – rozszczelnia barierę jelitową
- stres modyfikuje florę jelitową w taki sam sposób jak antybiotykoterapia
- spożywanie alkoholu
- podróże,
- ciąża
Skutki dysbiozy:
- bóle głowy, zmęczenie, trudności z koncentracją
- wzdęcia, zaparcia/biegunki, choroby zapalne jelit (IBD)
- zespół jelita drażliwego IBS
- obniżony nastrój, zmniejszone libido
- grzybice skóry, pochwy, ucha, jam nosa, zatok przynosowych i innych narządów
- alergie wziewne
- alergiczne zapalenie spojówek
- alergie skórne, pokrzywki, AZS
- astma
- choroby autoimmunologiczne: SM, Hashimoto
- celiakia
- choroby metaboliczne , otyłość, nadwaga
- cukrzyca
- choroby trzustki i wątroby, niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NASH)
- autyzm
- choroba refluksowa przełyku (GERD)
- niepłodność?
- nowotwory – szczególnie udokumentowany jest związek dysbiozy z rakiem piersi i jelita grubego
ZESPÓŁ NIESZCZELNEGO JELITA (Leaky Gut Syndrome)
Na skutek przewlekłego stanu zapalnego w jelitach i dysbiozy dochodzi do “rozszczelnienia” poluzowania ścisłych połączeń (tight junctions) śródbłonka jelit, co powoduje zwiększoną przepuszczalność nie strawionych do końca makrocząsteczek np białek, alergenów, toksyn bakteryjnych np lipopolisacharydu, które dostając się do krwi stają się immunogenne, mogą generować odpowiedź immunologiczną i różne reakcje alergiczne i autogresywne np choroba Hashimoto, RZS, toczeń, stwardnienie rozsiane, łuszczyca.
Bakterie z rodzaju Lactobacillus stymulują komórki nabłonka jelit do produkcji RFT, który jest kluczowym sygnałem do gojenia się ran, co wspiera barierę jelitową. W przypadku dysbiozy to gojenie jest zaburzone.
Swój udział w rozszczelnianiu bariery jelitowej mają udział także gliadyna (z pszenicy) oraz lektyny np. z roślin strączkowych czy osłonek zbóż. Badaniem przydatnym w ocenie funkcjonowania bariery jelitowej jest oznaczenie stężenia zonuliny w kale.
Przyczyny nieszczelnego jelita:
- niski poziom HCl w żołądku
- przyjście na świat przez cesarskie cięcię
- brak karmienia mlekiem matki
- dysbioza u matki
- słaby system trawienny
- chroniczny stres
- gluten, spożywanie pokarmów nie tolerowanych, żywność pro-zapalna
- leki NLPZ, sterydy, antybiotyki, leki obniżjacew kwasowość żołądka IPP
- Infekcje grzybicze, pasożytnicze, Helicobacter pylori
- niedobory witamin (D), mikroelementów (Zn)
- niski poziom glutationu
- nierównowaga hormonalna (niedoczynność tarczycy, zaburzenia estrogenu, progesteronu, testosteronu)
WPŁYW DYSBIOZY JELIT NA WYSTĘPOWANIE CHOROBY ZAPALENEJ JELIT (IBD)
Choroba zapalna jelit (IBD) – (zaliczamy tu choroba Leśniowskiego – Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego).
Chorobę IBD można zdiagnozować obserwując: spadek liczby gatunków: Akkermansia, Ruminococcus, Faecalobacterium oraz wzrost liczby gatunków: Proteobacteria i Fusobacterium.
Podejrzewa się, iż powyższe zaburzenia flory są jedną z głównych przyczyn IBD.
DYSBIOZA A UKŁAD IMMUNOLOGICZNY
GALT to tkanka limfatyczna powiązana z jelitami
GaLT odpowiada za :
obronę rzed patogenami (np połkniętymi)
interakcję z mikrobiotą np komensalami
tu jest produkowane 95 procent wszystkich przeciwciał
Jeżeli stan mikrobioty ulega modyfikacji, to pogorszeniu ulega także komunikacja flory z tkanką limfatyczną jelit, co odbija się na odporności organizmu.
Prawidłowa flora moduluje odpowiedź immunologiczną – wpływa na produkcję cytokin przez makrofagi i stymuluje produkcję przeciwciał klasy IgA, które:
chronią śluzówki jelit i nie tylko poprzez wiązanie i neutralizację obcych antygenów i toksyn,
hamują przyleganie bakterii i wirusów do nabłonka jelit i ich penetrację do blaszki właściwej.
IgA opłaszcza wirusy
jeżeli jest za młao IgA to pojawiają się zaburzenia odporności
na niedobór IgA najbardziej narażone są dzieci, dopiero po 12 roku życia, wartość IgA jest taka sama, jak u dorosłych
Szczepy szczególnie stymulujące wytwarzanie IgA:
- L plantarum
- L rhamnosus
- L casei
- L bulgaricus
- L acidophillus
- L lactis
- Streptococcus thermophilus
Prawidłowa flora:
- stymuluje produkcję limfocytów T i NK (natural killer|
- stymuluje produkcję mucyny
- produkuje krókołańcuchowe kwasy tłusczowe, z których szczególnie maślan jest odżywczy dla enterocytów
- produkcję krótkołańcuchowe kwasy tłusczowe SCFA (octowy, propionowy, masłowy), które obniżają pH i przez to sprawiają, że środowsko staje się nieprzyjazne do patogenów
- produkuje bakteriocyny o działaniu przeciwiwrusowym np Lactobacillus plantarum 299v prdukuje plantarycynę przeciwko białkowi wirusa SARs-CoV-2.
Prawidłowa flora uniemożliwia lub ogranicza powstawanie zakażeń i namnażanie się pataologicznej flory np Clostridum difficile, m.in poprzez . Niestety, gdy flora zostaje zaburzona, np po kuracji antybiotykowej może dość do różnych zakażeń np przerostu Clostridium difficile powodującego rzekomobłoniaste zapalenie jelit, mogące prowadzić nawet do wstrząsu.
Przykładowo gatunki grzybów Candida wytwarzają endotoksyny uwalnianie po rozpadzie ścianek komórek grzyba. Spośród nich najbardziej poznana jest kandydotoksyna uszkadzająca system odpornościowy.
Ponadto podczas dysbiozy i nieszczelnego jelita układ immunologiczny jest przemęczony dostającym się do krwioobiegu nadmiarem antygenów i ich zwalczaniem, co z czasem może prowadzić do autoagresji, a także do spadku wydolności układu immunologicznego w walce z realnym zagrożeniem np infekcje wirusowe i bakteryjne, grzybowe i nowotwory.
WPŁYW DYSBIOZY JELIT NA ANEMIĘ, AWITAMINOZĘ I NIEDOŻYWIENIE
Endotoksyny np grzybów Candida uszkadzają błonę śłuzową jelita cienkiego, przez co zmniejszają powierzchnię wchłaniania składników pokarmowych
spadek poziomów bakterii Lactobacillus jest jedną z przyczyn niedoborów żelaza
Lactobacillus plantarum 299v zwiększa wchłanianie żelaza niehemowego z diety.
Prawidłowa mikroflora syntetyzuje wit z grupy B2, B5, B8 i K, co ma kolosalny wpływ na zaopatrzenie organizmu w powyższe witaminy. W przypadku dysbiozy wytwarzanie tych witamin przez florę jest zmniejszone lub nie następuje w ogóle.
DYSBIOZA A UKŁAD NERWOWY
Oś jelitowo- mózgowa jest to dwukierunkowy szlak komunikacyjny łączący jelita i mikrobiotę z OUN za pośrednictwem:
mechanizmów endokrynnych
mechanizmów immunologicznych
i mikrobiota jest jej kluczowym elementem. Po mózgu na drugim miejscu w kategorii zawartości komórek nerwowych jest układ nerwowy jelit, który przekazuje ogromne ilości informacji do mózgu z jelit.
90 procent wszystkich neuroprzekaźników, które trafiają do układu nerwowego, w tym serotonina – hormon szczęścia, jest wytwarzane w jelitach. Serotonina wpływa na nastrój, jej obniżony poziom prowadzi do depresji. Oprócz tego w jelitach wytwarzane są także: melatonina, GABA (kwas γ aminomasłowy), katecholaminy, histamina, acetylocholina.
Dysbioza przyczynia się do przewlekłego stresu i zaburzeń lękowych poprzez aktywację procesów zapalnych na oś jelito-mózg.
Depresja:
W przypadku depresji obserwuje się wzrost liczby gatunków Alistipes i Enterobacter,
natomiast Lactobacillus helveticus i Bifidobacterium longum mają wpływ na redukcję poziomu kortyzolu i powodują także zmniejszenie stanu zapalnego w organizmie.
Lactobacillus i Bifidobacterium wydzielają neuroprzekaźnik GABA. Bifidobacterium infantis jest w stanie zmienić poziom serotoniny w organizmie.
Lactobacillus rhamnosus redukuje uczucie lęku i depresję. Oddziałuje na mózg poprzez nerw błędny zwiększając wydzielanie neuroprzekaźnika GABA.
Lactobacillus acidophilus ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie receptorów kannabinoidów w rdzeniu kręgowym odpowiadających za regulację percepcji bólu.
Autyzm
Clostridium bolteae – bakteria, która pojawia się po antybiotykoterapii, a jej obecność w przewodzie pokarmowym dzieci skorelowana jest z nasileniem objawów autystycznych
DYSBIOZA A NADWAGA, OTYŁOŚĆ, ZESPÓL METABOLICZNY
Mikrobiota osoby z nadwagą charakteryzuje się zwiększonym stosunkiem Firmicutes do Bacteroidetes i zmniejszeniem ilości Faecalibacterium i Akkermansia.
Bifidobacterium infantis , L. reuteri odpowiadają za kontrolę apetytu poprzez zwiększenie
stężenia hormonu leptyny i hamowanie wydzielania greliny , co powoduje wysłanie sygnału sytości do mózgu.
DYSBIOZA A ENDOMETRIOZA I NIEPŁODNOŚĆ
Dysbioza jelit powoduje dysbiozę pochwy i macicy. Zmiana Flory jamy macicy mogą zmniejszać regulację układu immunologicznego w endometrium z z ekspansją chorobotwórczych bakterii, co może przyspieszyć wzrost endometriozy.
U wielu kobiet z endometriozą stan flory jelitowej nie jest w porządku, dysbioza powoduje stan zapalny, co może mieć wpływ na wzrost endometriozy i zmniejszenie płodności.
W pewnym badaniu w ośrodku leczenia niepłodności przed transferem in vitro pobierano płyn maciczny i robiono z niego wymaz i się okazało. że skład flory różni się – u pacjentek, które miały prawidłową florę to okazało się zachodziły w ciażę 3 razy częściej niż te z dysbiozą.
Wpływ choroby zapalnej jelit na zdrowie kobiet w ciąży
Badacze z University of Missouri School of Medicine w swoich badaniach przeanalizowali 8 milionów kobiet w ciąży, spośród których 14 129 chorowało na nieswoiste zapalenie jelit (IBD). Kobiety, któe chorowały na IBD, w stosunku do kobiet zdrowych, wykazywały zwiększoną ilość powikłań: cukrzyca ciążowa, krwotok poporodowy, nadciśnienie, poród przedwczesny, ograniczenie wzrostu płodu, a nawet śmierć płodu. Ponadto IBD u kobiet w ciąży wiązało się z dłuższym pobytem w szpitalu po porodzie (średnio o połowę dnia).
Wpływ dysbiozy na mikroflorę pochwy
Uważa się że przerost drożdżaków Candida albicans w jelicie może indukować dysbiozę w błonie śluzowej pochwy i prowadzić do drożdżycy pochwy objawiającej się m. in świądem i upławami
źródła:
- Zdrowie zaczyna się w brzuchu – Justin Sonnenburg, Erica Sonnenburg
- Nie daj się zjeść grzybom Candida – Andrzej Janus
- materiały szkoleniowe kliniki Miracolo Clinic
- Czy odporność pochodzi z jelit? Probiotyki kontra nawracające infekcje – szkolenie dla farmaceutów – dr farm. Natasza Staniak
Jest to moja praca pisemna na jeden z kursów
