Mangostan właściwy (Garcinia mangostana), garcynia, smaczelina, żółtopla, żółciecz
- drzewo z rodziny kluzjowatych (Clusiaceae)
- pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej, prawdopodobnie z Archipelagu Malajskiego.
- Obecnie można go spotkać w w wielu krajach tropikalnych
Wygląd:
- owoc mangostanu podobny jest wielkością do mandarynki
- ma grubą skórkę o ciemnofioletowej barwie
- wiecznie zielone drzewo
- owocem mangostanu jest jagoda podzielona na segmenty, podobnie jak u pomarańczy. Mają one okrągły kształt, o średnicy ok 6 cm
- owoce mangostanu pokryte są suchą, grubą, gładką, ciemnofioletową skórką, a ich miąższ zawiera 6-8 nasion, jest biały, soczysty, miękki, słodki, aromatyczny i silnie orzeźwiający
- owoce mangostanu są podobne w smaku do owoców moreli
Skład chemiczny:
- węglowodany, w tym cukry proste (ok. 16%): fruktoza i glukoza
- bogate źródło błonnika pokarmowego – szczególnie związków chitynowych, zwanych chitozanami, których przedstawicielem jest chityna (N-acetylo-glukozoamina)
- duża ilość witamin z grupy B (tiamina, ryboflawina)
- witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (β-karoten, tokoferole)
- niewielkie ilości witaminy C (3 mg/100 g).
- minerały: K, Na, Ca, Mg, Fe, Mn, Zn, Cu.
- związki polifenolowe, w tym flawonoidy, zwłaszcza katechiny oraz stilbeny
- katechiny – silna aktywność przeciwbakteryjna, przeciwzapalna oraz przeciwnowotworowa, właściwości przeciwwirusowe, m.in. zdolność hamowania cyklu życiowego ludzkiego wirusa HIV-1
- bogate źródło ksantonów (α- i γ-mangostyna, garcinon)
Ksantony
- Ksantony należą do rodziny związków polifenolowych
- Do chwili obecnej zidentyfikowano ponad 200 różnych pochodnych tych związków, przy czym ok. 40 z nich stwierdzono w owocach mangostanu .
- ksantony należą do grupy substancji biologicznie aktywnych, które mają strukturę pierścienia 6-węglowego z licznymi podwójnymi wiązaniami, co czyni cząsteczkę bardziej stabilną.
- charakteryzują się silnym wpływem na układ nerwowy
- są pomocne w leczeniu zespołu metabolicznego X oraz cukrzycy typu 2; obniżając poziom glukozy we krwi, zmniejszają oporność na insulinę.
- wykazują działanie przeciwwirusowe
- α-mangostyna jest bardzo aktywnym przeciwutleniaczem
- α-mangostyna – działąnie przeciwbakteryjne na pałeczkę Helicobacter pylori, a także działanie na oporne na metycylinę gronkowce Staphylococcus aureus
- α-mangostyna – antagonoista receptora histaminowego H1.
- α-mangostyna okazała się silniejszym czynnikiem przeciwzapalnym w porównaniu do leków przeciwzapalnych przepisywanych w stanach zapalnych i przy leczeniu dny moczanowej
- α-mangostyna hamuje wzrost komórek linii ludzkiej białaczki HL-60 oraz zapobiega zmianom przedrakowym komórek gruczołu sutka u myszy
- α-mangostyna hamuje syntezę prostaglandyn, jak również zapobiega uszkodzeniom oksydacyjnym frakcji LDL cholesterolu in vitro.
- γ-mangostyna – działanie przeciwzapalne (zapobiega uwalnianiu prostaglandyn – substancji odpowiedzialnych m.in. za ból i obrzęk w przebiegu większości stanów zapalnych, a zatem może być pomocna w napadach astmy, właściwości przeciwzapalne γ-mangostyny mogą być szczególnie pomocne w stanach zapalnych mózgu czy rozwoju choroby Alzheimera. Zastosowanie ekstraktu sporządzonego ze skórki owocu mangostanu spowodowało zmniejszenie swędzenia i hamowanie przewlekłych reakcji zapalnych stawów.)
- γ-mangostyna znacznie zmniejszała wytwarzanie enzymu COX-2, który bierze udział w procesach zapalnych poprzedzających proces nowotworowy
- α- i γ-mangostyny mogą hamować zarówno rozwój wirusa HIV, jak i działanie topoizomerazy I i II
- garcinon E wykazuje właściwości przeciwnowotworowe
- w badaniach in vitro udowodniono, że garcinon E wykazuje zdolność niszczenia komórek nowotworowych bardziej skutecznie niż pięć powszechnie stosowanych leków w chemioterapii raka żołądka, płuc i wątroby (winkrystyna, mitoksanton, 5-fluorouracyl, cisplatyna i metotreksat).
- garcinon E zapobiega i powstrzymuje zmiany nowotworowe na każdym etapie rozwoju, a stwierdzone hamowanie proliferacji komórek zależy od jego dawki
- Ksantony mangostanu wykazały silne działanie przeciwzapalne, zmniejszając uszkodzenia wywołane stanem zapalnym zarówno podczas nawrotów stwardnienia rozsianego (SM), jak i pomiędzy nimi. Ponadto, wyniki wielu badań potwierdzają ochronny wpływ terapii z użyciem mangostanu na osłonki mielinowe, atakowane przez system immunologiczny. Jak wiadomo, w patologii SM współuczestniczą makrofagi, które wytwarzają wolne rodniki, uszkadzające mielinę.
Działanie owoców mangostanu:
- Właściwości lecznicze owoców mangostanu zależą od zawartości koenzymu Q10 (ubihinon) oraz ksantonów.
- Wyciągi z szypułki owocu mangostanu charakteryzują się najwyższym stężeniem tych związków i wykazują właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, moczopędne i przeczyszczające.
- ksantony mogą wspierać leczenie hipercholesterolemii, różnych nowotworów oraz otyłości
- bardzo bogate źródło przeciwutleniaczy, hamuje m.in. powstawanie reaktywnych form tlenu (RFT).
- wyciągi z owoców mangostanu wykazują silne działanie antyproliferacyjne, przeciwutleniające i wywołujące apoptozę. Właściwości te mogą być wykorzystane w profilaktyce przeciwnowotworowej, przy czym efekty zależą zarówno od dawki, jak również od czasu ekspozycji.
- owoce mangostanu hamują procesy towarzyszące astmie, przewlekłemu zapaleniu oskrzeli i rozedmie płuc.
- Dzięki właściwościom przeciwzapalnym ksantony zmniejszają zarówno stan zapalny, jak i uszkodzenie komórek, zapobiegając rozwojowi śmiertelnego nadciśnienia płucnego.
- W medycynie ludowej Tajlandii skórka owocu mangostanu, po wysuszeniu i zmieleniu, była stosowana jako tradycyjny lek w przypadku urazów, biegunek i zakażeń skórnych .
- Ekstrakt z owoców mangostanu używany był do obniżania temperatury ciała oraz do łagodzenia objawów zatrucia pokarmowego.
- Ponadto, ze względu na dużą zawartość przeciwutleniaczy, ekstrakty z owoców mangostanu podnoszą odporność, hamują proces starzenia się organizmu, regenerują organizm w okresie rekonwalescencji, a także wspomagają proces odchudzania
Zastosowanie kulinarne:
- na surowo jako deser
- soku, koncentrat lub syropu, dżem,
- jako produkty mrożone lub konserwowane (do konserwowania najlepiej nadają się owoce bardziej kwaśne)
Właściwości lecznicze:
Zastosowanie przemysłowe:
- olej wytłaczany z nasion – w procesie produkcji mydła.
- drewno jest używane jako materiał rzeźbiarski
- a kora drzewna jest powszechnie wykorzystywana do produkcji garbników
Pokrwenym gatunkiem jest mangostan kambodżański (Garcinia cambogia) oraz
źródła:
- Działanie lecznicze owoców mangostanu właściwego (Garcinia mangostana L.), Iwona Cieślik, Ewa Cieślik, Iwona Mentel, Katarzyna Bartyzel, Borgis – Postępy Fitoterapii 1/2017, s. 66-70
Owoc jest pyszny. Delikatnie słodko-kwaśny o posmaku winogron. Miałem też ostatnio okazję pić sok z mangostanem zawierający 43 ksantony – podobno to bardzo duża zawartość.
To prawda. Do tej pory zidentyfikowano 200 kantonów z czego AŻ 40 jest w soku z Mangostanu. Jestem szczęśliwa że mam dostęp do tego niesamowitego “leku” ponieważ znam historie człowieka, który cierpi powypadkowo na brak pamięci teraźniejszej i wystarczyły 3 mce picia tego soku i jest niesamowita zmiana w zapamiętywaniu!! Pamięta teraz już co mówił kilka dni temu a jeszcze niedawno nie pamiętał o czym mówił 5 min temu. Ogromny postep???